O RDZENIOWYM ZANIKU MIĘŚNI (SMA)

CO TO JEST SMA?

Rdzeniowy zanik mięśni (SMA) to rzadka choroba genetyczna, w której dochodzi do utraty neuronów ruchowych i osłabienia mięśni. Dzieje się tak, ponieważ neurony ruchowe (specjalne komórki nerwowe w organizmie, które kontrolują ruch mięśni), ulegają degeneracji i obumierają.

Mózg

U osób z SMA cały czas generowane są sygnały nakazujące ruch mięśni.

Neuron ruchowy

SMA spowodowane jest wadą genetyczną, w wyniku której nie jest syntetyzowane białko SMN. Jego brak powoduje trwałe i nieodwracalne obumieranie neuronów ruchowych. To z kolei sprawia, że sygnały z mózgu nie są przekazywane do mięśni.

Mięsień

Gdy mięśnie przestają odbierać sygnały nakazujące im ruch, stają się coraz słabsze (zanikają).

Co powoduje SMA?

  • Białko SMN (ang. survival motor neuron) jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania neuronów ruchowych.

  • Bez białka SMN neurony ruchowe w rdzeniu kręgowym przestają działać, a mięśnie stają się coraz słabsze.

  • Gen SMN1 koduje białko SMN.

  • U chorych na SMA główny gen SMN (czyli SMN1) jest wadliwy lub nie występuje.

  • Istnieje drugi gen SMN, tzw. SMN2, który ma niejako uzupełniający charakter i wytwarza niewielkie ilości białka SMN.

  • U pacjentów z rdzeniowym zanikiem mięśni produkowana jest niewystarczająca ilość białka SMN, co powoduje degenerację motoneuronów i postępujące osłabienie mięśni.

Jak dochodzi do SMA?

Rdzeniowy zanik mięśni zazwyczaj jest chorobą dziedziczną, chociaż czasami powoduje go przypadkowy błąd w genie SMN1.

  • Dzieci dziedziczą dwie kopie genu SMN1, po jednej po każdym z rodziców.

  • Osoby z jednym zdrowym i jednym wadliwym genem SMN1 to tzw. nosiciele – zwykle nie wykazują żadnych objawów SMA.

  • Jeśli oboje rodzice są nosicielami, istnieje 25% szans, że dziecko zachoruje na SMA.

SMA dotyczy około 1 na 10 000–12 000 żywych urodzeń, niezależnie od rasy i płci

Ponad 1 na 58 osób jest nosicielem mutacji tego genu

Dziedziczenie SMA - schemat Dziedziczenie SMA - schemat

Bibliografia

Bibliografia

Anderton RS, Masatglia FL. Expert Rev Neurother. 2015;15(8):895–908.

Chabanon A, et al. PLoS One. 2018;13(7). Data wydania: 10.1371/journal.pone.0201004.

Coovert DD, et al. Hum Mol Genet. 1997;6(8):1205–14.

Cure SMA (2019). About SMA. Tekst dostępny online pod adresem: https://www.curesma.org/about-sma/. Data dostępu: styczeń 2024 r.

Dimitriadi M, et al. Proc Natl Acad Sci U S A. 2016;113(30):E4377–86.

Kolb SJ and Kissel JT. Neurol Clin. 2015;33(4):831–46.

Kolb SJ, et al. Ann Neurol. 2017;82(6):883–91.

Glascock J, et al. J Neuromuscul Dis. 2018;5(2):145–58.

Govoni A, et al. Mol Neurobiol. 2018;55(8):6307–18.

Lefebvre S, et al. Cell. 1995;80(1):155–65.

Lin CW, et al. Pediatr Neurol. 2015;53(4):293–300.

National Institute for Health (NIH) (2020a). Genetics home reference. Your guide to understanding genetic conditions. Spinal muscular atrophy. Tekst dostępny online pod adresem: https://ghr.nlm.nih.gov/condition/spinal-muscular-atrophy#genes. Data dostępu: styczeń 2024 r.

NIH (2018a). Genetics home reference. Your guide to understanding genetic conditions. SMN1 gene. Tekst dostępny online pod adresem: https://ghr.nlm.nih.gov/gene/SMN1. Data dostępu: styczeń 2024 r.

NIH (2018b). Genetics home reference. Your guide to understanding genetic conditions. SMN2 gene. Tekst dostępny online pod adresem: https://ghr.nlm.nih.gov/gene/SMN2. Data dostępu: styczeń 2024 r.

NIH (2020b). Genetics home reference. Your guide to understanding genetic conditions. What is a gene? Tekst dostępny online pod adresem: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/basics/gene. Data dostępu: styczeń 2024 r.

NIH (2020c). Genetics home reference. Your guide to understanding genetic conditions. Inheriting genetic conditions. Tekst dostępny online pod adresem: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/inheritance/riskassessment. Data dostępu: styczeń 2024 r.

Prior TW, et al. Spinal Muscular Atrophy. 2000 Feb 24 [Zaktualizowano 14 list. 2019 r.]. In: Adam MP, Ardinger HH, Pagon RA, et al., editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2020.

Verhaart IEC, et al. Orphanet J Rare Dis. 2017;12:124. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554616/. Data dostępu: styczeń 2024 r.

Verhaart IEC, et al. Additional file 2: Table S1. Overview carrier frequencies of SMA. Supplementary material to Verhaart IEC, et al. Orphanet J Rare Dis. 2017;12:124. Tekst dostępny online pod adresem: https://ojrd.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13023-017-0671-8. Data dostępu: styczeń 2024 r.

Wang CH, et al. J Child Neurol. 2007;22(8):1027–49.

Zayia LC and Tadi P. Neuroanatomy, motor neuron. In StatPearls [Internet]. Tekst dostępny online pod adresem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554616/. Data dostępu: styczeń 2024 r.